Ponad połowa światowego PKB – 44 biliony dolarów – jest zagrożona zakłóceniami wynikającymi z utraty różnorodności biologicznej. Nasza gospodarka w dużym stopniu uzależniona jest od przyrody, jeśli chodzi o zasoby takie jak żywność i surowce, a także funkcje ekosystemu. W szerszym ujęciu stan różnorodności biologicznej wpływa na zdrowie i dobrobyt naszych społeczeństw.
Jednocześnie, utrata bioróżnorodności nigdy wcześniej w historii ludzkości nie postępowała w tak szybkim tempie i na tak dużą skalę. Tylko w ciągu ostatnich 50 lat populacje dzikich zwierząt na Ziemi zmniejszyły się średnio o 69 proc., a ok. milion gatunków zwierząt i roślin jest obecnie zagrożonych wyginięciem.
– Spadek bioróżnorodności został uznany za czwarte najpoważniejsze zagrożenie, z którym ludzkość będzie się musiała zmierzyć w ciągu najbliższych 10 lat obok niepowodzenia w łagodzeniu zmian klimatycznych, niepowodzenia w dostosowaniu do zmian klimatycznych oraz klęsk żywiołowych i ekstremalnych zjawisk pogodowych. Kluczową rolę w odwróceniu tego trendu odgrywają przedsiębiorstwa i ich otoczenie – mówi Agnieszka Rogowiec, wicedyrektorka PwC.
Rosnąca świadomość biznesu
Światowi liderzy biznesu wykazują się coraz większym zrozumieniem zależności i stabilności systemu społeczno-gospodarczego od przyrody. Dobitnym wyrazem tej rosnącej świadomości był np. list otwarty dyrektorów generalnych globalnych przedsiębiorstw wzywający rządy państw do stworzenia istotnych i możliwych do zrealizowania globalnych ram różnorodności biologicznej po 2020 r.
Sygnatariusze listu, tj. ponad 1000 firm, reprezentujących 4,7 biliona USD rocznego przychodu i zatrudniających ponad 11 mln osób, podpisali wezwanie do jak najszybszego przyjęcia polityki mającej na celu odwrócenie procesu utraty różnorodności biologicznej do 2030 r.
– Według danych CDP, w 2022 r. spośród ponad 8 850 ankietowanych przedsiębiorstw 7 700, czyli 87 proc., zdecydowało się ujawnić informacje na temat ryzyka związanego z bioróżnorodnością. Istnieje też niemała grupa firm, m.in. w sektorze dóbr konsumenckich i handlu detalicznego, mogąca się pochwalić aktywnym działaniem na rzecz ochrony bioróżnorodności poprzez jasne określenie swoich zobowiązań wobec przyrody i konsumentów, wypracowanie odpowiednich strategii i polityk w zakresie bioróżnorodności oraz objęcie zadeklarowanych działań systemem zarządzania, monitoringu i raportowania – wskazuje Ewelina Łukasik-Morawska, menedżerka PwC.
Dodaje jednak, że chociaż firmy coraz częściej dostrzegają negatywne skutki utraty różnorodności biologicznej, większość z nich nie przekuła jeszcze zobowiązań w konkretne inicjatywy. Te, natomiast, które rozpoczęły działania na tym polu, wykazują potrzebę głębszego zrozumienia powiązań swojej działalności z kwestiami wpływu na środowisko naturalne i bioróżnorodność, w celu chociażby stworzenia odpowiedzialnych łańcuchów dostaw, spełnienia wymagań inwestorów czy dostosowania się do przyszłych wymogów w zakresie sprawozdawczości.
– Firmy, które nie podejmą odpowiednich działań, będą musiały zmierzyć się z szerokim zakresem ryzyka ze względu na rosnące oczekiwania społeczne i regulacyjne. Przy czym te ostatnie rosną w szybkim tempie – zauważa Ewelina Łukasik-Morawska.
Polityka UE dotycząca bioróżnorodności
W ostatnich latach Komisja Europejska zwiększyła rangę priorytetów związanych z bioróżnorodnością. Długofalowe ramy rozwoju UE są zawarte w Europejskim Zielonym Ładzie. Jest on fundamentem dla wszystkich szczegółowych polityk, strategii i inicjatyw związanych z osiągnięciem celów zrównoważonego rozwoju oraz neutralności klimatycznej do 2050 r.
Priorytety i działania dotyczące bioróżnorodności są ujęte w czterech dokumentach: Strategii UE dotyczącej adaptacji do zmian klimatu (2021), Strategii “od pola do stołu” (2021), Strategii UE na rzecz bioróżnorodności 2030 (2020) oraz Nowej strategii leśnej (będzie przyjęta w 2023).
- Strategia UE dot. adaptacji do zmian klimatu – wzywa do zwiększenia skali rozwiązań opartych na zasobach przyrody oraz szybszego realizowania działań w zakresie przystosowania do zmian klimatu.
- Strategia UE na rzecz bioróżnorodności 2030 – ma doprowadzić do odbudowy europejskich zasobów przyrodniczych np. poprzez rozszerzenie obszarów Natura 2000, zmianę sposobu gospodarowania gruntami rolnymi czy zazielenianie miast.
- Strategia “od pola do stołu” – stawia cele w odniesieniu do produkcji rolnej, jak i zmniejszenia wpływu rolnictwa na środowisko; wyraźnie łączy łańcuch dostaw żywności z bioróżnorodnością i klimatem.
- Nowa strategia leśna – ma na celu zwiększenie areału lasów UE i podniesienie ich jakości oraz promowanie i wdrożenie zrównoważonej biologicznie gospodarki leśnej.
Każdy z tych czterech regulacyjnych filarów wpływa na działalność gospodarczą firm w wielu obszarach, dotyczących m.in.: strategii, operacji, zarządzania ryzykiem, inwestycji i wizerunku, czy też ujawniania informacji i zarządzania korporacyjnego.
Co COP-15 oznacza dla biznesu?
Proces polityczny i regulacyjny jest też wyznaczany w wymiarze międzynarodowym. W grudniu 2022 r. miała miejsce 15. Konferencja ds. różnorodności biologicznej (COP-15), podczas której uzgodniono międzynarodowe porozumienie - globalne ramy różnorodności biologicznej (ang. Global Biodiversity Framework, GBF).
Zobowiązuje ono sygnatariuszy do ochrony 30 proc. powierzchni lądów i oceanów (obecnie ochroną jest objęte, odpowiednio, 17 proc. i 10 proc.). Istotne z punktu widzenia biznesu są ustalenia dotyczące przede wszystkim takich celów operacyjnych, jak: odbudowa ekosystemów, ograniczenie zanieczyszczeń, zrównoważone przedsiębiorstwa i produkcja, eliminacja szkodliwych zachęt czy wsparcie finansowe.
Znaczenie dla konkretnych sektorów
Cel 2, jakim jest odbudowa ekosystemów, zakłada intensyfikację działań prowadzących do odtworzenia i zachowania ekosystemów naturalnych w celu rozwiązania problemu zmiany użytkowania gruntów i mórz, tj. głównego czynnika powodującego utratę różnorodności biologicznej.
– Może to mieć wpływ na przedsiębiorstwa, których działalność lub łańcuchy wartości są związane ze zmianą użytkowania gruntów i mórz, np. żywność i rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i akwakultura, budownictwo, przemysł energetyczny i wydobywczy – wymienia Agnieszka Gajewska, partnerka PwC. – Sektory takie jak ekoturystyka mogłyby odnieść korzyści ze zwiększonej odbudowy i ochrony obszarów chronionych – zaznacza.
I dodaje: – Ponadto, raportowanie ESG będzie już wkrótce zawierać poszerzony i uszczegółowiony segment dotyczący bioróżnorodności. Duże przedsiębiorstwa i korporacje międzynarodowe będą musiały uwzględnić ten aspekt w swoim planie działań, przebudować procesy biznesowe, dostosować łańcuch dostaw, dbać o ochronę i zwiększenie bioróżnorodności nie tylko w swoim otoczeniu, ale w szczególnie zagrożonych ekosystemach.
Co mogą zrobić firmy?
Do realizacji celu, jakim jest przyjazny dla środowiska i neutralny pod względem emisji CO2 świat, potrzebne jest zintegrowane podejście, gdzie biznes ma do odegrania kluczową rolę.
Agnieszka Rogowiec podkreśla, że przedsiębiorstwa włączając się w działania na rzecz bioróżnorodności mogą nie tylko ograniczyć ryzyko, ale także zbudować mocną pozycję rynkową i zabezpieczyć swoją działalność na przyszłość. Aby to osiągnąć, powinny najpierw odpowiedzieć sobie na kilka zasadniczych pytań, np.:
– Czy jesteśmy świadomi swoich ryzyk i szans związanych z przyrodą?
– Czy nasi dostawcy działają w pobliżu kluczowego obszaru bioróżnorodności?
Utrata różnorodności biologicznej i zmiany klimatu są ze sobą nierozerwalnie związane. Realizacja celów i zadań GBF jest niezbędna do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego i odwrotnie. Dlatego też kwestie te powinny być rozpatrywane w sposób zintegrowany, a co za tym idzie:
– Czy nasza firma włącza bioróżnorodność do swoich procesów ERM?
– Czy działalność naszej firmy lub łańcucha dostaw jest powiązana z wylesianiem?
– Czy jesteśmy gotowi na przyjęcie ram TNFD?
Firmy będące na początku swojej drogi do zrównoważonego rozwoju i ochrony bioróżnorodności, powinny ponadto przeprowadzić analizę swojego terenu operacyjnego w odniesieniu do kluczowych obszarów różnorodności biologicznej. – Stanowi to niezbędną podstawę do dalszego przeglądu i identyfikacji wpływów i zależności związanych z bioróżnorodnością, jak również wynikających z nich ryzyk i możliwości – akcentuje wicedyrektorka PwC.
Zwraca przy tym uwagę, że niezbędna będzie także identyfikacja wymogów regulacyjnych i określonych standardów branżowych, którymi objęte jest dane przedsiębiorstwo.
Ekspertka dodaje, że kolejnym krokiem może być opracowanie strategii i polityk firmy w zakresie bioróżnorodności oraz dostosowanie (o ile już istnieją) strategii w zakresie klimatu/strategii Net Zero w odniesieniu do różnorodności i rozwiązań opartych na naturze.
Zapisz się na newsletter PwC Retail Platform, aby na bieżąco dostawać najważniejsze analizy z sektora handlu detalicznego i dóbr konsumpcyjnych!
